در این کتاب پیوند چارتاقی‌های ایران با زمان، تقویم و تغییرات سالانه میل خورشید بر اساس مطالعات میدانی و شواهد ملموس و مشاهده‌پذیر بررسی می‌شود. در دانش اختر باستان‌شناسی، بناهایی با چنین ویژگی‌ها و خصوصیاتی را «رصدخانه خورشیدی» یا «سازه‌های تقویمی» می‌نامند . همچنین ممکن است که نام‌های «مهربین» ، «خوروین/خوربین» و «بازه هور» «روزه خورشید» که از دیرباز برای نام‌گذاری برخی از این بناها به کار رفته و در زبان فارسی نیز شناخته شده هستند، نامی کهن با معنا فراموش شده برای این گونه از بناها بوده باشند.