«کتاب مجمعالنوادر، معروف به چهارمقاله با وجود اختصار آن، یکی از کتب ادیبة بسیار مهم زبان پارسی است و اهمیت آن از چند راه است: یکی بابِ قدم آن، چه ... تألیف آن در حدود سنه 550 هجری است... و این کتاب یکی از بهترین و دلکشترین آثار اقدمین و موجباتِ مجد شرفایرانیان است. دیگر از حیث اشتمال این کتاب بر بسیاری از مطالب تاریخی و تراجم مشاهیر اعلام، که در هیچیک از کتب ادیبه و تاریخیه دیگر یافت نمیشود. دیگر از حیث سبک انشاء آن، که در ایجاز لفظ و اشباع معنی و سلاست کلام و خلّو از متعاطفات مترادفه و اسجاع و صنایع لفظیة بارده... سرمشق انشاء و نمونة چیزنویسیِ هر ایرانی جدید باید باشد. این کتاب چنانکه از نام آن معلوم میشود، مشتمل است بر چهار مقاله در بیان شرایطی که در چهار طبقه از مردم که زعم مصنّف، پادشاهان محتاج بدیشان میباشند؛ یعنی دبیر و شاعر و منجّم و طبیب، باید مجتمع باشد و در ضمن هر مقاله بعد از شرح شرایط مخصوصة هر یک از این چهار طایفه، قریبِ ده حکایت تاریخیِ مناسب مقام ایراد نمودهاست. مقاله دوم کتاب مخصوصاً به واسطة آنکه متضمن اسماء جمعی کثیر از شعراء قدیم ایرانی ... و نیز مشتمل بر فصولی از تراجم احوال چند نفر از مشاهیر ایشان ... میباشد از حیث نظر ادبی اهمیتی عظیم دارد و مقاله سوم، به واسطه اشتمالِ آن بر بعضی معلومات در خصوص عمرخیام... دارای اهمیتی مخصوص است زیرا که چهارمقاله شاید اولین کتابی باشد که ذکری از عمرخیام در آن شده... .» برگرفته از مقدمه استاد علامه محمد قزوینی «کتاب حاضر، مجلدی است که متن آن با نسخه نخجوانی و دستورالکاتب مقابله شده و با افزودن بعضی حواشی و مقدمه علامه قزوینی و دیباچه، به علاوه تعلیقات چاپشده مرحوم قزوینی (با تجدیدنظر) و همچنین تعلیقات چاپنشده وی و یادداشتهای گروهی از فاضلان، با فهرستهای آیات و احادیث و جملات عربی و لغات و اصطلاحات و نکات دستوری و سبک و اعلام منتشر میشود.» برگرفته از مقدمه استاد دکتر محمد معین
0 نظر