مباحث کتاب مشتمل است بر بررسی و تحلیل چگونگی شکل‌گیری رشته تحولات سیاسی و فرهنگی‌ای که در فاصله سالهای پایانی قرن نوزدهم میلادی تا سالهای نخست قرن بعدی موجب شکل‌گیری جمهوری آذربایجان شد. اهمیت بیشتر کتاب در آن است که نویسنده آن محمدامین رسول‌زاده، از چهره‌های برجسته جمهوری آذربایجان بعدی خود از موسسان جمهوری اول آذربایجان و مجری و مبدع بسیاری از تحولات مذکور بوده، برای مقابله با بحران هویت قومی ناشی از سلطه روس‌ها، تلاش کرده عنصر زبان ترکی را به جای میراث سابق جایگزین سازد. کتاب چه در گزارش رویدادها و چه تبیین نوع استدلال و تفسیر خاصی از سرگذشت فرهنگی این سامان تصویری اغراق‌آمیز و غیر واقع از نقش ترک‌ها به دست می‌دهد. کتاب که از ترکی به فارسی ترجمه شده شامل این مطالب است: مردم آذربایجان، بیداری ادبی و ملی، جنگ جهانی و انقلاب کبیر، کمک برادر از ترکیه، نتایج متارکه موند روی در قفقاز، مجلس نمایندگان و اقدامات آن، در آستانه حوادث مهم، استیلای بلشویکی، امپریالیسم سرخ و ایده استقلال. صفحات پایانی کتاب به عکس‌هایی از رسول‌زاده و عده‌ای از چهره‌های هم عصر او اختصاص دارد.