اثر حاضر، پژوهشی است درباره تاریخ پادشاهان و سرگذشت چند خاندان حکومتگر محلی در مناطق دیلمان و آذربایجان و آران. در بخش نخستین تاریخ به خاندان دیلمی «جستانیان» (اواخر قرن دوم تا اوایل قرن چهارم در دیلمستان) «کنکریان» (در قرن‌های چهارم و پنجم هجری در طارم و زنگان و ابهر و سهرورد) و «سالاریان» (در قرن چهارم هجری در آذربایجان و آران و ارمنستان) تشریح و بررسی شده‌اند. در مقدمه این بخش نویسنده شرح مفصلی از حال و چگونگی دیلمان در اواخر پادشاهی ساسانیان و قرن‌های نخستین اسلام نگاشته است. در بخش دوم از «روادیان» آذربایجان (قرن‌های چهارم و پنجم) سخن به میان آمده است. این سلسله در دو شاخه روادیان عرب و روادیان کردی بررسی شده‌اند. در مقدمه این بخش، به علل مهاجرت‌های اعراب و کردها به ایران در قبل و بعد از اسلام اشاره شده است. بخش سوم درباره «شدادیان» حکمرانان محلی آذان و آلن و ارمنستان در قرن‌های چهارم و پنجم و ششم هجری است.