أنیس العارفین، تحریرى است فارسی از شرح ملا عبدالرزاق کاشانى بر منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری، توسط صفی‌الدین محمّد طارمى. این اثر به تحقیق و تصحیح علی اوجبی رسیده است و همو مقدمه مفیدی بر کتاب نوشته است. «شرح منازل السائرین (عبدالرزاق کاشانی)إلى الحقّ المبین، کتابى است با نثر جذّاب عربى که [خواجه] آن را 27 سال پس از تألیف صد میدان، یعنى به سال 475ق، نگاشته است. جداى از عمق و پختگى مطالب، زبان و... این دو کتاب در 51 موضوع مشترک و در 49 عنوان متفاوتند. منازل داراى ده قسم و هر قسم شامل ده باب است. کتاب با قسم بدایات و باب یقظه آغاز و با قسم نهایات و باب توحید به پایان می‌رسد»[۱]. «در واقع منازل درس‎نامه دقیق و فنّى در شیوه سیر و سلوک و عرفان عملى است‏»[۲]. «ویژگی‌هاى منحصربه‏ فرد منازل السائرین در میان منابع عرفان عملى... یعنى: شیوه بیان، نثر جذّاب، ترتیب مباحث، جامعیت، احتراز از تطویل و تبیین مباحث جانبى، برجستگى علمى و عملى مؤلّف و... باعث شد تا از همان زمان مورد توجّه تمامى عرفان‏ پژوهان و سالکان و پیران طریقت قرار گیرد و گروهى درصدد شرح و تعلیق آن برآیند»[۳]. از جمله شرح‎های مهم بر این کتاب شرح عبدالرزاق کاشانی است. «پس از شرح کاشانى، شروح دیگرى نیز [بر منازل السائرین] نوشته شد، امّا هیچ‏یک همچون شرح او مورد پذیرش اهل فنّ قرار نگرفت‏»[۴]. «از جمله امتیازات شرح کاشانى آن است که متنى از منازل در اختیار او بوده که اصحّ متون است‏»[۵]. «أنیس العارفین تحریرى است فارسی از شرح کاشانى بر شرح منازل السائرین (عبدالرزاق کاشانی)که به خامه عارفى گمنام که خود را صفىّ‎الدین محمّد طارمى معرّفى کرده، نگاشته شده است. متأسّفانه مترجم هیچ اشاره‏‌اى به این مطلب ندارد که متنى را که ارائه کرده در واقع ترجمه‏‌اى از شرح کاشانى است و این برای برخى این توهّم را ایجاد کرده است که أنیس العارفین، شرح مستقلّى بر شرح منازل السائرین (عبدالرزاق کاشانی)است. مترجم آن‌گونه که در مقدّمه خویش بیان کرده، کتاب را به درخواست عارفى موسوم به‏ محمّد فصیح - ‎که پیوسته اوقات بابرکاتش به تربیت اصحاب فضل و عرفان و تقویت ارباب عقل و ایقان مصروف و معطوف بوده - ‎آماده کرده است. متن أنیس العارفین، برخلاف مقدّمه آن - ‎که از نثرى جذّاب و روان برخوردار است - ‎داراى نثرى مصنوع و متکلّفانه است و این شاید از آنجا ناشى شده باشد که: طارمى نسبت به اهمیت کتاب منازل وقوف کامل داشته و ازاین‏رو از میان شیوه‌‏ها و گونه‌‏هاى ترجمه، ترجمه واژه به واژه را برگزیده است. افزون بر آن اینکه منازل مملوّ از اصطلاحات فنّى و تخصّصى است که در غالب موارد یافتن معادل فارسی آنها - ‎حتّى برای مترجمان حرفه‏‌اى معاصر - ‎بسیار دشوار می‌نماید»[۶]. «در ارتباط با سبک نگارش مترجم ذکر این نکته ضرورى است که وى پیوسته از ضمیر «او» استفاده کرده، امّا بیشتر آن را برای غیر اشخاص - ‎یعنى معانى - ‎به کار برده است و این خود باعث می‌‏شود تا در بدو امر خواننده در فهم مباحث دچار مشکل شود، امّا پس از مطالعه چند صفحه و آشنایى با شیوه و سبک نگارش مترجم، مشکل حلّ می‌‏شود»[۷]. «تحقیق حاضر بر اساس دست‌نوشت نفیس و منحصربه‏ فرد کتابخانه مجلس شوراى اسلامى به شماره 5322 انجام شده است‏»[۸]. «متن عربى منازل با حرف «م» و شرح فارسی با حرف «ش» مشخّص شده؛ گاه در حواشى، بعضى از واژه‌‏ها تصحیح و برخى نیز با استناد به فرهنگ کنز اللغة ترجمه شده است»[۹]. شیوه تحقیق این اثر این‌گونه بوده که نخست تنها دست‌نوشت موجود، استنساخ و مقابله و سپس با متن عربى شرح شرح منازل السائرین (عبدالرزاق کاشانی)کاشانى تطبیق شده است. مترجم، گاه مطالبى را خود بر متن افزوده و گاه عباراتى را حذف کرده است. چون نسخه مورد استفاده مترجم در موارد اندکى با نسخه مورد استناد شارح منازل تفاوت داشته، مصحح کارهای ذیل را برای آن انجام داده است: افزوده‌هاى مترجم داخل () قرار گرفته. کاستی‌ها در جایى که امکان داشته، در متن و در غیر این صورت در پاورقى ثبت شده. در موارد اختلاف میان متن مترجم با متن شارح، اگر عبارت مترجم قابل قبول بوده، عبارت شارح در پاورقى ذکر شده. در غیر این صورت، عکس این کار صورت گرفته است. - گاه برای روانى متن عباراتى داخل دو قلاب [] افزوده شده است. برای تطابق شیوه نگارش متن با قواعد کنونى، تصرّفات اندکى در آن انجام گرفته؛ مثل تبدیل «ازین» به «از این»، «ازو» به «از او»، «درین» به «در این»، «برین» به «بر این»، «برو» به «بر او»، «ازو» به «از او»، «درو» به «در او»، «ازیشان» به «از ایشان»، «دویم» به «دوم» و «سیم» به «سوم». - ‎با استفاده از تحقیقات استاد بیدارفر در متن مصحّح شرح منازل السائرین، روایات با استناد به منابع فریقین استخراج شده و نام سوره و شماره آیات مشخّص گردیده است. همچنین برخى توضیحات ضرورى پیرامون اعلام، اصطلاحات و یا واژگان به‌کاررفته در متن نیز به پاورقی‌ها افزوده شده. - در قسمت فهارس، افزون بر فهرست‎هاى فنّى مرسوم، فهرستى تحت عنوان واژه‌‏نامه ارائه شده که در واقع بیانگر معادل‎هایى است که مترجم برای واژگان عربى برگزیده است.[۱۰]. رمزهاى به‌کاررفته در پاورقی‌ها چنین است: «اصل»: ‎نسخه اساس؛ «ک»: ‎شرح منازل السائرین عبدالرزّاق کاشانى بر منازل السائرین؛ «ت»: شرح عفیف‌الدین تلمسانى بر منازل السائرین؛ «+»: متن مورد نظر، عبارت پس از علامت را داراست؛ «-»: متن مورد نظر، فاقد عبارت پس از علامت است.[۱۱].