این نوشتار ماهیت جنبش‌ها و شورش‌های تاریخ معاصر ایران را با ابعاد و پیچیدگی‌هایی رخ داده است در فاصله حکومت قاجار تا انقلاب مشروطه و سپس تا برآمدن پهلوی اول و دوم تا حدودی مورد شناخت قرار می‌دهد. نگاهی گذرا به عناوین سرفصل‌ها: فصل اول: جنبش آقاخان محلاتی؛ فصل دوم: جنبش تنباکو؛ فصل سوم: فتنه بابیه؛ فصل چهارم: جنبش جنگل (میرزاکوچک‌خان جنگلی)؛ فصل پنجم: جنبش شیخ محمد خیابانی در آذربایجان؛ فصل ششم: جنبش رئیس علی دلواری علیه تجاوز استعمار انگلیس در منطقه جنوب ایران؛ فصل هفتم: جنبش کلنل محمدتقی‌خان پسیان؛ فصل هشتم: جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران توسط دکتر محمد صادق؛ فصل نهم: جنبش 15 خرداد؛ فصل دهم: جنبش روشنفکری ایران (57ـ 1320)؛ فصل یازدهم: جنبش زنان.