آثار اصیل هنری، اغلب غافل‌گیرکننده و پیش‌بینی‌ناپذیر و فراهم‌کنندة زمینه برای تجربیاتی تازه‌اند؛ عادت‌زدایی می‌کنند و از الگوهای مرسوم فراتر می‌روند. در سمفونی‌های بتهوون مواردی قابل توجه از این ویژگی بنیادین هنر را می‌توان یافت. این ویژگی که در آثار آهنگ‌سازانی چون «گوستاو ماهلر» و بعدها مدرنیست‌های نیمه اول قرن بیستم به شکل تمایلی سبک‌شناختی درآمد، اهمیت مخاطب را در مقام موجودی اندیشمند قوت بخشید. هنر به این ترتیب از وضع مستقر و عادت‌زدة موجود فراتر می‌رود. شی‌ای چون صندلی که هر روز بی‌تفاوت از کنارش می‌گذریم و اغلب توجهی را در ما برنمی‌انگیزد به سود هنر به محرکی نیرومند بدل می‌شود. بر این اساس هنر دعوتی است به تماشا و تامل در جهان. کتاب حاضر حاوی مقالاتی است از نگارنده که آنها را در باب «هنر» طی سال‌های 86-1380 و به شیوة قطعه‌نویسی نگاشته است. به تصریح وی: «بر این گمان که عنوان هنر و مکانیسم پنهان در مقاله‌های کتاب، حضوری شماتیک دارد و به این دلیل آن را برای کل مجموعه انتخاب کردم. از طرف دیگر معتقدم که یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت و ارجمندی هنر به سبب حضور مکانیسمی است که در ژرفای آن پنهان شده است و کار کردی معرفتی دارد و می‌تواند فهم آدمی از جهانش را دگرگون کند. حاصل کار من در این مقام‌ها نیز در غالب موارد در راستای اشاره به چنین موردی است (منبع: خانه کتاب، کتیبه 4)