کتاب حاضر پژوهشی است در باب زندگی و عقاید «ابومسلم محمد بن بحر اصفهانی» (ت 322 ق)، مفسر برجستة معتزلی، به همراه بخش‌هایی از تفسیر «جامع‌التاویل لمحکم التنزیل» وی که بر اساس عقاید اعتزالی نگارش یافته است. اصل این تفسیر که به گزارش اصحاب تراجم در 14 یا 20 مجلد بوده و کهن‌ترین تفسیر اعتزالی به شمار می‌رود، اکنون در دسترس نیست و تنها بخش‌هایی از آن در لابه‌لای تفاسیری چون مجمع البیان طبرسی و مفاتیح الغیب امام فخر رازی و بخش عمدة آن در نسخه‌های خطی تفسیر التهذیب حاکم جشمی و نیز در برخی کتب اصولی به چشم می‌خورد. ابومسلم علاوه بر تفسیر قرآن، در سرودن شعر نیز تبحر داشته و در دورة حکومت عباسی به مناصب مهم سیاسی و امور دیوانی نایل گردیده است. در کتاب همچنین نسخه‌های خطی و عکسی در دسترس که برای تدوین این مجموعه استفاده گردیده معرفی شده است. (منبع: خانه کتاب، کتیبه 4)