در این اثر فرایند اندیش? انسان‌شناسان و چندوچونی موضوعات تحقیقی انسان‌شناسی در حوزه‌های جغرافیایی ـ فرهنگی گوناگون و همه نحله‌های فکری در دوره‌های تاریخی، به ویژه دوره پس از جنگ جهانی اول با وسواس علمی تبیین و تحلیل شده است. نویسندگان در هر مبحث، کلیدی‌ترین کتاب‌ها و مقالات اثرگذار صاحب‌نظران و نظریه‌پردازان را در اندیشه و روش‌انسان‌شناسی، یکی پس از دیگری بررسی و تحلیل کرده‌اند و نکات ضعف و قدرت آنها را با استدلال و برهان و استناد به سندهای معتبر و نظرها و نوشته‌های دیگران باز نموده‌اند. مؤلفان هرجا که دانسته‌اند کاربست مفاهیم و دیدگاه‌های نظری در مکاتب انسان‌شناسی را با باریک‌بینی و ژرف با یکدیگر سنجیده و به نقد کشیده‌اند و همخوانی و ناهمخوانی‌ها و فرازو فرود و کوتاهی و بلندی عمر هر نظریه و باور علمی را در تاریخ حیات انسان‌شناسی آشکار کرده‌اند.