در این اثر، زندگی و اندیشه‌های ((حسین‌بن‌منصور حلاج)) ـ عارف معروف، مقتول به سال 309ه‌ .ق ـ در قالب نثر ادبی و داستانی روایت شده است .ضمن آن که اندیشه‌های عرفانی و اشعار حلاج نیز در این کتاب نقد و ارزیابی گردیده است .دکتر زرین‌کوب مجموعه حاضر را براساس اسناد و اقوال موجود درباره حلاج تحریر نموده افزون برآن از دست نوشته پیشین خود در خصوص احوال حلاج بهره گرفته است .وی درباره این اثر چنین می‌نویسد :((می‌پندارم که این اسناد، اگر تصویر واقعی از احوال روحی یک قدیس و یک قهرمان مانند حلاج هم نباشد به هر حال سعی مجدانه‌ای برای بازسازی عصر او هست ...حلاج این روایات، حلاج تاریخ است ـ جز آن که از دیدگاه یک مورخ تصویر نشده است ـ دیدگاه یک قصه‌پرداز هم با آن آمیخته است. تصویر سایه روشنی از صحنه‌سازی و خیال‌پردازی را شامل است که شاید از یک تحقیق خشک تاریخی بیشتر و بهتر، حالات و مقالات حلاج را نشان می‌دهد)) .این مباحث در کتاب به چشم می‌خورد :((طومار حیرت))، ((بوته شعله‌ور))، ((سرریز الهام))، ((از پشت پرده))، ((حلاج بر سر دار))، ((جستجوی گمشده))، ((آخرین روایت))، ((روایات در متون))، ((شطحیات و روایات)) و ((از اشعار حلاج)) .بخش پایانی کتاب شامل کتاب‌نامه است. (منبع: خانه کتاب، کتیبه 4)