این اثر شامل گفتارهایی است در تاریخ فکر: نخستین بنیاد شهرهای آزاد، اندیشه اجتماعی و سیاسی، سیر قانون کنستی توسیون، سرآغاز فکر فلسفی، جنبش عقلی و طبیعی، انتقاد عقل تاریخی ـ‌مجموعاً در محدوده مشخص تاریخی از سومر تا کرت. بر روی هم مباحثی است در حرکت فکر و مدنیت و فلسفه حکومت. فهرست کتاب شامل: ـ جامعه سومری (تمدن شهری و شهرهای مستقل، نظام سیاسی و نخستین مجمع عمومی شهر، اندیشه‌های نظری: گرایش طبیعی. ـ نشر فرهنگ و مدنیت، ابتکار کنستی توسیون و نظریه سیاسی (مشروطیت خطی، فرهنگ کرت و نفوذ کنستی توسیون، جمهوری کارتاژ و قانون کنستی توسیون. ـ شهرهای خود مختار در کرانه آسیای صغیر واژه «ایونی» (زمینه تاریخی، کنستی توسیون در تقابل «تیرانی» با جنبش عقلی و روش اندیشی. ـ نظام سیاسی آتن (نخستین بحث و انتقاد در اندیشه دموکراسی پیش از عصر آتن، دموکراسی یااوکلوکراسی آتن، هیپوداموس مسلطی و نظریه تغییر و تحول در قانون کنستی توسیون) ـ کنستی توسیون روم: تحول آن از جمهوری تا امپراطوری ـ انتقاد عقل تاریخی: از سومر و بابل تا یونان و روم