شطح سخنی برآمده از حکومت و جوششی است که حالت وجد در سرّ عارف پدیدمی‌آورد و شرح شَطَحات، شرح کلمات متشابه صوفیان است. در اندیشه روزبهان، شطح به عنوان منبع و سرچشمة تأویل عرفانی معرفی‌شده‌است. او اصول متشابه در شطح را از سه معدن قرآن، حدیث و الهام اولیا می‌داند. شیخ بقلی این کتاب را برای دفاع از عرفا در برابر آنانی که در درک شطحات ایشان ناتوانند تألیف‌کرده؛ یعنی سطحیات مشایخ را جمع‌نموده و آن را با الفاظ متصوفه به عربی و سپس به فارسی شرح کرده‌است. او بیشترین شطحیات را از آنِ بایزید و حلّاج یافته، درباره طرح کلی کتاب چنین نوشته: «ابتدا از شطح حق ـ جلّ‌اسمه ـ گرفتم و اسرار حروف تهجّی بگفتم و احکام شطح متشبهات حدیث بیان کردم. بعد از آن شطح خلفاء اربع بگفتم با کلماتی چند از رمز تابعیان تا تمهید کتاب باشد، به حجّت مقالت شطح. بعد از آن شرح شطحیات عاشقان بگفتم و ابتدا به کلام ابراهیم‌بن‌ادهم و ابوعلی سندی و ابویزید کردم. از آن ابوالمغیث به آخر همه شرح کردم؛ زیرا که آن سه‌قسم بود در سه‌علم و هر سه مشکل بود، و غرض کتاب، خود آن بود: یکی اسانید غریب، و دیگر الفاظ شطحیات و دیگر شرح طواسین.»