سخنرانی‌های سیدمحمد خاتمی درباره احزاب، شوراها و سایر نهادهای مدنی و رفع موانع شکل‌گیری جامعه‌مدنی، که در سال دوم و سوم ریاست جمهوری او ایراد شده، در این کتاب گردآوری و در سه فصل تنظیم گردیده‌است. فصل اول با عنوان احزاب، مجموعه‌ای از بیانات ایشان در دیدار با سران برخی احزاب مهم کشور (جمعیت مؤتلفه اسلامی، حزب کارگزاران سازندگی، جبهه مشارکت ایران‌اسلامی و حزب همبستگی) است. در این سخترانی‌ها خاتمی درباره موضوعاتی نظیر اهمیت و دستاوردهای تشکیل احزاب، موانع شکل‌گیری احزاب در ایران، احزاب و مسئله قدرت و نقش احزاب در جامعه مدنی سخن می‌گوید. فصل دوم با موضوع شوراها به مباحثی نظیر موقعیت شوراها در قانون اساسی، شوراها و مشارکت مردم، شوراها و کرامت مردم، و لزوم مشارکت و رقابت همه گروهها رد انتخابات شوراها اختصاص دارد. فصل سوم با عنوان سایر تشکل‌های مدنی از سه سخنرانی تشکیل‌شده‌است: ـ تشکل‌های دانش‌آموزی؛ ـ تشکل‌های دانشجویی؛ ـ و تشکل‌های صنفی؛ خاتمی در این سخنرانی‌ها، به‌ویژگی‌ها، دستاوردها و آفات هر یک از این تشکل‌های مدنی اشاره می‌کند.