علوی در رمان پنجاه و سه نفر فراز و فرود زندگی برخی از انقلابیون چپ را که در سال 1316دستگیر و زندانی شده‌اند، به تصویر می‌کشد .ماجراهای رمان اغلب حول و حوش شخصیت دکتر تقی ارانی و یاران اوست .علوی پس از آشنایی با ارانی مسیر زندگی، خاصه روند نویسندگی‌اش عوض می‌شود .او طی بیست و نه فصل به هم پیوسته می‌کوشد تا رفتار زندانبانان را با محبوسین نشان دهد ; این که چگونه رنج می‌کشیدند، چطور واکنش نشان می‌دادند و تا چه اندازه مقاوم بودند .رمان بافت روایی ـ داستانی دارد و بر این اساس یکپارچه داستان نیست .پاره‌ای از روایات، وصف‌الحال شخصی زندانیان است و پاره‌ای روایات تاریخی و مستند .علوی درباره کتابش می‌گوید :من می‌خواهم پیچ و مهره اجتماع دوره سیاه را به طور بارز به خوانندگان نشان دهم .اگر من موفق شوم که حادثه 53نفر را به طوری که در حقیقت بوده، و وقایعی را که اطراف آن رخ داده، چنانکه شاید و باید، شرح دهم گمان می‌کنم توانسته‌ام اوضاع اجتماعی ایران را در این بیست ساله اخیر تشریح کنم . (منبع: خانه کتاب، کتیبه 4)