این اثر، گردآوری و تصحیح انتقادی قطعات سیاسی در آثار عربی و فارسی آخوند خراسانی این فقیه خبیر است. این اثر از کتب مرجع اندیشهشناسی اسلام سیاسی در صدر مشروطیت بهحساب میآید. قسمت اول سیاستنامه در هفت بخش، کلیه آراء فقهی ـ اصولی مرتبط با سیاستخراسانی به زبان عربی را در بر میگیرد. این آراء عبارتند از ملازمه عقل و شرع، مسأله عدالت،قاعدة لاضرر، اجتهاد و تقلید، مسأله خطیر ولایت فقیه، ولایت عدول مومنین، قضاوت، جهاد، نظارت و توقیت در وقف و بالاخره خمس. برخی از این مکتوبات، برای نخستین بار به زیور طبع آراسته میشود و اکثر آنها برای نخستین بار با تصحیح انتقادی منشر میگردد. قسمت دوم سیاستنامه که بیش از نیمی از حجم کتاب را در بر میگیرد، مهمترین لوایح و تلگرافهای وی به زبان فارسی است که بهترتیب زمانی، در هفت بخش از 1317 تا 1329 تنظیم شدهاست. ملاک گزینش این مکتوبات، در برداشتن بارنظری و نکته مرتبط با فقه سیاسی، و غیر تکراریبودن است؛ به نحوی که عدم ذکر آنها خللی به استخراج اندیشه سیاسی خراسانی بزندمتن لوایح و تلگرافهای برگزیده، بهطور کامل از مهمترین منابع دست اول مشروطه نقل شدهاست. درباره آخوند خراسانی آخوند ملامحمدکاظم خراسانی (1255 ـ 1329 هـ.ق) صاحب کفایهالاصول، یکی از بزرگترین علمای جهان اسلام در سده اخیر، یکی از ارکان علم اصول فقه در حوزه تشیع و بلندپایهترین مجتهد حامی مشروطه، در دو بعد نظری و علمی در نهضت مشروطیت در ایران منشاء اثر جدی بودهاست. از لابهلای آثار فقهی اصول و نیز متن تلگرافها و لوایح و نامههای مرحوم آخوند، به آراء سیاسی بدیعی دست مییابیم که میتوان ان را «مکتب سیاسی خراسانی» تعبیر کرد. مقایسه روشمند «سیاستنامه خراسانی» با رسالههای ارزشمند شیخ محمداسماعیل محلاتی و میرزا محمدحسین نائینی، اثبات میکند که تدوین مبانی شرعی مشروطه، بیش از هر کس وامدار اندیشه خلاق و اجتهاد بصیر آخود خراسانی است؛ آن مکتب سیاسی که بیش از یک قرن است حوزه کهنسال نجف را نمایندگی میکند.
0 نظر