اثر حاضر طرح کلی فرآیندهای تاریخ را از دوره دیرینه سنگی تا به امروز پی می‌گیرد و برداشتی کلی و موجز از سراسر تاریخ انسان و قوانین حاکم بر آن به دست می‌دهد. این پژوهش، نظریه‌تحول اجتماعی مارکس را پایه راه‌جویی‌های تازه خود قرار می‌دهد. اما دیاکونوف پنج مرحله تحولی مارکس را به هشت مرحله گسترش داده است که عبارتند از: 1) نخستین 2) اشتراکی نخستین 3) باستانی اولیه 4) باستانی امپراتوری 5) قرون وسطی 6) مراحل استبدادی پایدار، پساقرون وسطایی 7) سرمایه‌داری 8) پساسرمایه‌داری. این کتاب به تبیین و اثبات مراحل یاد شده اختصاص دارد. دیاکونوف بر خلاف مارکس، نمی‌پذیرد که گذرها از یک مرحله به مرحله بعدی با ستیز و انقلاب اجتماعی مشخص می‌شود، بلکه این گذارها گاهی با مسالمت و آرامش انجام می‌پذیرد. توجه دیاکونوف تنها به ابعاد اقتصادی و اجتماعی تحول محدود نمی‌ماند، بلکه تأثیر عوامل قومی، فرهنگی، مذهبی نظامی بر آن را نیز در نظر می‌گیرد. دیاکونوف همچنین این نظریه را نمی‌پذیرد که تحول اجتماعی حتماً و الزاماً نشانه پیشرفت است. زیرا گاهی «هر پیشرفتی در عین حال یک پسرفت است. سرانجام کتاب با طرح چشم‌اندازی از آینده انسان پایان می‌یابد و نتیجه‌گیری در این‌باره را که آینده چه در بر خواهد داشت به خواننده وامی‌گذارد.