ارزیابی دقیق دلیل رویارویی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا با شناخت ماهیت سیاست خارجی آنها حاصل می‌شود. تفکیک «ایده» و «ماده» وتشبیه ایدئولوژی به اتاق فرمان و ماده منفعت، امنیت و نفوذ به صحنه عمل از یک سوی و شناسایی سه هدفی بودن سیاست خارجی دو کشور از سوی دیگر و همچنین ارتباط و سنجش سازواری و ناسازواری دو عنصر ایده و ماده در سطح کلان و بهره‌گیری از روش‌شناسی فقه سیاسی، برحسب تعریف جامع و مدقانه از ایدئولوژی، در مطالعه دو سیاست خارجی و تشابهات روش و قالبی دو ایدئولوژی می‌تواند طرحی نوقلمداد شود. نوشتار حاضر نگرش‌های شایع واقع گرایانه و کنکاش‌های روشنفکری و علمی سده‌های اخیر را به چالش کشیده و خیلی از نقاط کور تئوریک را پوشش می‌دهد.